Τα Μεστά είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα χωριά αλλά το πιο απομακρυσμένο μεσαιωνικό χωριό στα νότια (35 χιλιόμετρα από την πόλη). Χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο (14ος, 15ος αιώνας) και η μορφή και η αρχιτεκτονική του είναι μοναδικές. Τα σπίτια είναι χτισμένα δίπλα-δίπλα χωρίς κενά ενώ αφήνουν δυο πύλες για είσοδο στο εσωτερικό του χωριού. Τα δρομάκια είναι στενά και τα περισσότερα από αυτά έχουν καμάρες από πάνω. Το χωριό είναι χτισμένο σαν λαβύρινθος προκειμένου οι πειρατές να χάνονται και να μην μπορούν να φτάσουν στο κέντρο του χωριού όπου υπήρχαν τα πιο σημαντικά κτίρια. Ο τρόπος που είναι χτισμένα τα σπίτια τους επέτρεπε να μετακινούνται στις σκεπές χωρίς να φαίνονται. Αποτελεί δηλαδή ένα φρούριο τετράγωνο, γωνιακής δομής. Σήμερα μπορούμε να δούμε ίχνη από τοιχογραφίες ενώ υπάρχουν πολλά μαγαζάκια με παλαιά πράγματα που δίνουν έναν επιπλέον τόνο στη γραφικότητα του χωριού. Αξιοσημείωτα είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο (χιώτικη ξυλογλυπτική) του 1833 καθώς και η θολωτή Βασιλική εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη. Το λιμάνι των Μεστών απέχει 4 χιλιόμετρα από το χωριό.
Ένα ταξίδι σε περασμένους αιώνες θα κάνει όποιος βρεθεί στο γραφικό καστροχώρι των Μεστών, στη νότια πλευρά της Χίου. Στα Μεστά η ιστορία διαπλέκεται με την παράδοση και η φυσική ομορφιά με τη μεσαιωνική επιβλητικότητα. Στενά δρομάκια, πέτρινα σπίτια, ιδιόμορφη αρχιτεκτονική που θυμίζει κάστρο, είναι μερικά από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια από τις ομορφότερες περιοχές της Χίου.
Όλα αυτά με αποκορύφωμα τον αμυντικό πύργο που δεσπόζει στο κέντρο του χωριού, τον οποίο χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για την προστασία τους από εχθρικές επιθέσεις, συντελλούν στην εντυπωσιακή του όψη. Από τα πλέον γνωστά μαστιχοχώρια της Χίου με την παραδοσιακή ομορφιά του να διατηρείται ανέπαφη, τα Μεστά ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη δομή των κτισμάτων τους που συντελλούσε ανά τους αιώνες στην αμυντική προστασία των κατοίκων.
Τα πυκνοχτισμένα σπίτια της περιόδου της Γενουατοκρατίας και τα δρομάκια με τις καμάρες που τα ενώνουν μεταξύ τους επέτρεπαν στους κατοίκους να κινούνται από στέγη σε στέγη, ενώ η απουσία παραθύρων στις προσόψεις των σπιτιών και τα κυκλικά πυργάκια που στολίζουν τις εξωτερικές γωνίες του χωριού δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό των Μεστών ως χωριό – φρούριο.
Χτισμένο σε μια κοιλάδα, το μεσαιωνικό χωριό των Μεστών είναι από τα δημοφιλέστερα μέρη της Χίου και προσφέρει στον επισκέπτη μοναδικά τοπία, βγαλμένα από άλλες εποχές. Στα Μεστά θα εντυπωσιαστείτε από την θολωτή, βασιλική εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη, ένα μνημείο που χρονολογείται από το 1868. Το εικονοστάσι της αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της ντόπιας τέχνης της ξυλογλυπτικής.
Εκτός από την επίσκεψη στο αρχαιότερο μνημείο των Μεστών, θα κάνετε βόλτα στο «λιβάδι» του χωριού, όπως αποκαλούν την πλατεία οι ντόπιοι, και θα νιώσετε την αύρα της χιώτικης παράδοσης να σας περιβάλλει. Στα καφενεδάκια που θα συναντήσετε εκεί θα δοκιμάσετε το δυνατό χιώτικο ούζο αλλά και παραδοσιακή μαστίχα από το μοναδικό στον κόσμο μαστίχι. Τα Μεστά έχουν διατηρήσει ζωντανές τις παραδόσεις στη διαδρομή τους ανά τους αιώνες και εδώ θα δείτε να αναβιώνουν έθιμα όπως αυτό του Αγά την Καθαρά Δευτέρα, που προέρχεται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Μακριά από το κέντρο της Χίου αλλά κοντά σε γραφικές παραλίες, τα Μεστά είναι από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς και προσελκύουν κυρίως τους επισκέπτες που προτιμούν ήρεμες διακοπές σ’ ένα γραφικό μέρος, αλλά και όσους επιθυμούν να ανακαλύψουν τη μαγεία της εποχής του Μεσαίωνα. Μια βόλτα στην αυθεντική γοητεία των Μεστών θα εκπληρώσει τις προσδοκίες και του πιο απαιτητικού επισκέπτη.
